Inleiding
De natuurlijke biotopen van onze vissen bevatten vaak heel wat elementen die in een aquarium onmisbaar zijn : stenen, in het water gevallen takken, schors, etc. Hout biedt een heel mooi decoratief effect – geïsoleerd of gecombineerd met stenen.
Naast het decoratieve heeft het gebruik van hout in een aquarium nog tal van andere – meer belangrijke – voordelen :
- * Schuilplaats voor de vissen
* De verzurende ( PH-verlagende) werking
* De basis voor het hechten van Epifyten ( zoals Javavaren, Anubias, mossoorten)
* Het breken van de zichtlijnen
* Plaats waar eierenleggende vissen kunnen op afleggen
Soorten hout
Er zijn verschillende soorten al dan niet tropisch hout op de markt, die geschikt zijn voor gebruik in het aquarium. Een verzamelnaam voor al deze soorten is “kienhout”.
Kienhout is m.a.w. geen houtsoort – zoals vaak verkeerd wordt aangegeven – maar een verzamelnaam voor allerlei soorten hout die onder een dikke laag natte zure veen, afgesloten van zuurstof hebben gelegen. Het zijn stronken en takken van loofbomen, naaldbomen, mangrove, savanne, etc. Vaak zijn het grove stukken, maar de laatste tijd worden ‘wortels’ zoals spiderwood of wortelhout meer en meer populair.
Hieronder zal ik de houtsoorten die het meest voorkomen in de handel bespreken :
1. Kienhout ( als verzamelnaam)
Het meeste kienhout dat in de winkels te koop is, is afkomstig uit Nederland en Duitsland. Het komt uit veengebieden met turf. Het turf wordt met grote machines gewonnen en het hout dat hierbij naar boven komt, wordt op hopen gegooid. Door de machinale opgraving wordt het hout gebroken en ernstig beschadigd. Vandaar dat we vaak korte stukken of stukken die ernstig gerafeld of gespleten zijn in de winkel aantreffen.
Er zitten dan ook verschillende houtsoorten tussen : zowel loofbomenhout (eik) als naaldbomenhout.
Kienhout is vaak erg vuil en zit vol met turfresten, schimmels en bacteriën. Het kienhout moet daarom goed schoongemaakt worden, daarover verder meer.
Noot : uit het veen worden ook vaak ‘slagtanden’ gebruikt, stukken hout die men vindt die de vorm van een slagtand van een olifant hebben.
2. Savannehout
Synoniem : opuwahout.
Savannehout is een zware houtsoort, die niet moet weken om op de bodem te blijven, en dus onmiddellijk bruikbaar is. Er zijn heel grote stukken tot zeer kleine stukken te vinden.
Savannehout is makkelijk te herkennen doordat het hout twee kleuren heeft : de ene kant is lichtbruin, de andere kant donkerbruin.
3. Mopanihout
Mopanihout komt van de wortels van de Mopaniboom. Het heeft ook twee kleuren en is meestal langwerpig. Het is de zwaarste houtsoort die je in een aquarium kan gebruiken en zal dan ook meteen naar de bodem zakken.
4. Mangrovehout
Synoniem : driftwood, Jati-hout
Mangrovehout is ook een ‘zware’ houtsoort, hoewel dit hout blijft drijven en pas na een tijd naar de bodem zakt. Het is dus belangrijk om hele grote stukken een tijd te laten weken voor ze in het aquarium te plaatsen.
5. Spiderwood / wortelhout
Spiderwood : lichtbruin of licht bruin/rood van kleur. Bestaat uit veel dunnere kronkelende worteltakken. Het wordt vaak met de wortels naar beneden in het water gezet, waardoor het lijkt op een spin, vandaar de naam. Het is hout afkomstig uit China, het zijn de wortels van de Rhododendron. De wortels worden gedroogd en dan ontbast, dus ontdaan van de schors.
Wortelhout lijkt sterk op spiderwood, maar is groter en is donkerbruin/rood van kleur en wordt uit een ven gehaald
Beiden houtsoorten zinken heel langzaam ( door de lange droogtijd).
Beide houtsoorten bevatten veel cellulose, wat een perfecte voedingsbron is voor verschillende meervallen, algeneters en discusvissen.
Het hout ‘aquariumklaar’ maken
1. Weken
Het hout kan je eerst laten weken en het dan schoonmaken, zodat losse resten kunnen worden verwijderd. Hout dat langzaam zinkt, kan je langer laten weken zodat het volledig klaar is om in het aquarium te plaatsen.
2. Controleren
Controleer het hout op ‘ zachte ‘ plekken, die verrotten namelijk veel sneller. Je kan dit doen door met de vingernagel in het hout te drukken : als je het hout kunt indrukken, is het een zwakke plek die rap zal verrotten. Die plek kan je er uithalen met een mes of schroevendraaier…
3. Koken of niet?
Hout bevat looizuren ( tannines), die het water een bruinige kleur geven, sommige houtsoorten bevatten veel meer looizuren dan andere. Mangrovehout bevat zeer veel looizuren, Savannehout nauwelijks.
Het hout koken wordt vaak aangeraden om ongewenste bacteriën, parasieten, kleur en schimmels te voorkomen. Zoals vermeld, bevat ‘kienhout’ veel meer van bovenstaande dan pakweg Mopanihout of Spiderwood.
Als het hout wordt gebruikt als voeding voor meervallen of als natuurlijk middel om de PH te laten zakken of het water te kleuren is het niet verstandig dit te koken. Als het hout gekookt wordt verliest de cellulose zijn structuur en daarbij ook zijn voedingswaarde.
Schimmels?
Als hout in het aquarium wordt geplaatst, kunnen zich schimmels voordoen.
Deze kunnen 2 redenen hebben :
Het hout dat werd gebruikt is niet geschikt voor een aquarium, maar is terrariumhout. Dit hout moet worden verwijderd.
Als je het hout dat hier werd besproken gebruikt kunnen zich ook ‘schimmels’ voordoen : ze worden veroorzaakt door bacteriën die in het kienhout zaten. Die bacteriën stellen - doordat ze in aanraking komen met zuurstof - een afbraakproces in werking dat als restproduct een olieachtige stof afgeeft en dit ziet er als een witte, slijmachtige laag uit. Deze gaat vanzelf weer weg.
Houdbaarheid
Het hout zal uiteindelijk rotten en dat geeft veel afvalstoffen in het aquariumwater.
Na een periode van 4 – 6 jaar is het hout wel versleten. Bij sommige stukken hout zal dit al sneller zijn. Hou het goed in het oog. Rottend hout geeft namelijk veel zwerfvuil doordat kleine deeltjes loskomen en ronddwarrelen of op de bodem blijven liggen.